Logopeda

Logopeda – zawód medyczny, zajmujący się badaniami w zakresie diagnozy stanu rozwoju mowy i terapii zaburzeń komunikacji człowieka na różnych etapach rozwoju.

Logopedia – nauka o kształtowaniu właściwej mowy w okresie jej rozwoju i jej doskonaleniu w późniejszym okresie (logopedia ogólna), a także o usuwaniu różnego rodzaju wad i zaburzeń mowy (logopedia specjalna).

Program profilaktyki i terapii logopedycznej zakłada zapobieganie zaburzeniom mowy oraz niwelowanie wszelkich wad wymowy i niedoskonałości artykulacyjnych, w tym również błędów wymowy – zaburzeń wynikających z nieznajomości norm ortofonicznych. Głównym celem zajęć logopedycznych jest usprawnianie komunikacji językowej uczniów ZSP w Reptowie poprzez wprowadzanie działań profilaktycznych, poprawianie zrozumiałości wymowy (dotyczy szczególnie substytucji i redukcji grup spółgłoskowych), estetyki mówienia (dotyczy deformacji), a także innych nieprawidłowych artykulacji, zwracających uwagę swoją odmiennością.

Główne zadania logopedy szkolnego:

• Dokonywanie diagnoz logopedycznych
• Tworzenie programów terapii logopedycznej uwzględniających indywidualne potrzeby uczniów
• Działania w zakresie profilaktyki logopedycznej
• Prowadzenie terapii logopedycznej
• Motywowanie dzieci do działań niwelujących zaburzenia artykulacyjne
• Wzmacnianie wiary uczniów we własne możliwości, rozwijanie samoakceptacji i kształtowanie pozytywnej samooceny
• Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci z wadą wymowy
• Prowadzenie ćwiczeń wspomagających terapię zburzeń komunikacji werbalnej
• Utrzymywanie stałej współpracy z rodzicami dzieci, pozostającymi pod opieką logopedy, w celu ujednolicenia oddziaływań terapeutycznych
• Utrzymywanie współpracy z wychowawcami, pedagogiem i psychologiem
• Kierowanie uczniów z deficytami w zakresie budowy/motoryki narządów mowy do odpowiednich specjalistów (ortodonta, laryngolog, chirurg)

Diagnoza logopedyczna

Określa charakter wady (rodzaj i stopień nasilenia) oraz przyczyny jej powstania. Pozwala na zaprogramowanie odpowiedniej terapii dostosowanej do indywidualnych potrzeb dziecka. Badanie diagnostyczne obejmuje:

• ocenę rozwoju mowy,
• ocenę słuchu fonemowego,
• budowy i sprawności aparatu artykulacyjnego,
• czucia narządów mowy,
• ustalenie rodzaju nieprawidłowo artykułowanych głosek oraz sposobu ich wymawiania,
• ustalenie przyczyn zaburzeń artykulacji,
• ocenę wpływu wady wymowy na proces komunikowania się i ogólne funkcjonowanie dziecka w szkole i poza szkołą.

Profilaktyka logopedyczna

Ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju językowego dziecka. Zastosowana u małych dzieci pozwala na uniknięcie często żmudnej i długotrwałej terapii w starszym wieku. Profilaktyka logopedyczna, czyli skuteczne zapobieganie wadom wymowy poprzez wczesną interwencję logopedyczną oraz stymulację prawidłowego rozwoju językowego, obejmuje:

• eliminację czynników mogących zakłócić naturalny proces rozwoju mowy,
• usprawnianie motoryki i kinestezji (czucia) narządów mowy,
• doskonalenie słuchu fonemowego i autokontroli słuchowej,
• ćwiczenia oddechowe.

Terapia logopedyczna

Obejmuje kolejne etapy pracy korekcyjnej:

1. usunięcie przyczyny wadliwej wymowy (np. poprzez usprawnianie słuchu fonemowego, motoryki i kinestezji narządów artykulacyjnych, autokontroli słuchowej i inne),
2.  wywołanie głoski normatywnej,
3.  wprowadzanie prawidłowego dźwięku na podstawie modułu Ch. van Ripera i J. V. Irwina (nie dotyczy głoski r):

• Wiem, jak wymawia się dźwięk.
• Mogę wymówić dźwięk w izolacji.
• Mogę wymówić dźwięk prawidłowo między samogłoskami.
• Mogę wymówić dźwięk prawidłowo w nagłosie wyrazu.
• Mogę wymówić dźwięk prawidłowo w śródgłosie wyrazu.
• Mogę wymówić dźwięk prawidłowo w wygłosie wyrazu.
• Mogę wymówić dźwięk prawidłowo podczas czytania.
• Mogę wymówić dźwięk prawidłowo w gabinecie logopedy.
• Mogę prawidłowo posługiwać się dźwiękiem (który kiedyś sprawiał mi kłopot) w mowie spontanicznej.

Korygowanie nieprawidłowej realizacji fonemu /r/:

• ćwiczenia przygotowujące – usprawniające motorykę języka,
• wywoływanie głoski r metodą mechaniczną,
• utrwalanie dźwięku w grupach spółgłoskowych (począwszy od tr- i dr-),
• utrwalanie głoski r w połączeniu z samogłoskami, w izolacji, wyrazach, zdaniach i mowie spontanicznej.

Ćwiczenia wspomagające terapię logopedyczną:

• ćwiczenia ortofoniczne,
• ćwiczenia stymulujące rozwój słuchu fonemowego, pamięci słuchowej i autokontroli słuchowej,
•  ćwiczenia prawidłowej fonacji i emisji głosu, poprawnej dykcji,
• ćwiczenia orientacji przestrzennej,
•  ćwiczenia percepcji i pamięci wzrokowej, koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej,
• ćwiczenia orientacji przestrzennej, umiejętności szeregowania, układania ciągów tematycznych, logicznego myślenia, koncentracji uwagi,
• kształtowanie twórczej aktywności słownej poprzez wzbogacanie słownictwa czynnego, tworzenie własnych tekstów, rymowanek,
• doskonalenie umiejętności posługiwania się poprawną polszczyzną pod względem gramatycznym.

DLA RODZICÓW

Mowa jest najważniejszym i najbardziej
precyzyjnym narzędziem ludzkiego działania,
i jako taka musi być doskonalona
również w płaszczyźnie fonetycznej.

                [prof. dr hab. Bronisław Rocławski]

Prawidłowy proces rozwoju mowy i właściwe kształtowanie się wymowy u dzieci są niezwykle ważne z wielu powodów. W szczególności warunkują oczekiwany rozwój ogólny, odpowiednie relacje społeczne, sukcesy w szkole.

Wady wymowy mogą bowiem powodować problemy w nabywaniu umiejętności czytania i pisania, prowadzić do stanów, w których dziecko czuje się inne, a nawet gorsze od pozostałych. Niepodejmowanie działań terapeutycznych może doprowadzić do utrwalenia się zaburzonej artykulacji, a w konsekwencji pogłębiać wyżej wskazany stan.

Ćwiczenia prowadzone tylko i wyłącznie w gabinecie logopedycznym nie przyniosą oczekiwanych efektów. W związku z tym niezwykle ważna i niezbędna jest ścisła współpraca rodziców z logopedą i kontynuowanie pracy terapeutycznej w domu. Dziecko, objęte terapią logopedyczną powinno mieć zeszyt, w którym logopeda zapisze ćwiczenia do utrwalenia w domu. Co najmniej raz w miesiącu (w niektórych przypadkach znacznie częściej) rodzic (opiekun) powinien uczestniczyć w zajęciach logopedycznych swojego dziecka, by dokładnie przyjrzeć się, jak je prawidłowo wykonywać. Bardzo ważna jest systematyczna praca z dzieckiem. Najlepsze efekty osiąga się prowadząc ćwiczenia krótko (od kilku do kilkunastu minut), ale często. Ćwiczenia powinny przebiegać w atmosferze spokoju i zrozumienia dla trudności z jakimi boryka się maluch. Pamiętajmy, by chwalić dziecko nawet za minimalne osiągnięcia, gdyż to mobilizuje je do dalszych działań terapeutycznych.